İÖ. 2 500- 2 000 yılları arasında din, töre, mitoloji ve sanat bakımından büyük bir varlık sergileyen Hattiler’in etkileri Anadolu’da 2 000 yıla yakın bir süre yaşadı.

Hattiler ve daha sonra tarih sahnesine çıkan Hititler (İÖ. 1750 – 1200 ) zamanında, onlarla hemcins Anadolu kavimleri de yaşıyordu. Bunlar (NTH) ve (SS)’li coğrafya adları kullanıyorlardı. Samanlı Dağları’nın antik dönemlerindeki adının ARGANTHONİOS olması, bize Tunç Çağı ve öncesinde bu bölgede Anadolu kavimlerinin oturduğunu göstermektedir.

İÖ. 1 200’lerde, Balkanlar’dan gelen büyük bir göç dalgası yaşandı. Bu akınlar, yerleşik yaşamı darmadağın ederek, Hititler örneğinde olduğu gibi, kimi güçlü devletleri yıktı. Kültürün bilinen özelliklerinin de değişimine yol açtı.

İlliryalılar’ın Balkanlar’ın güneybatısına girmesi, başta Frigler olmak üzere, buradaki Traklar’ı Boğazlar üzerinden Anadolu’ya itti. Frigler’le Balkanlar’dan gelenler, ortalığı yakıp yıkarak Anadolu’ya girdiler. Hitit Devleti yıkıldı. Anadolu’nun kültürel yaşamı da alt üst oldu. Frig toplulukları, yerli halkın bir bölümünü sürdüler, geride kalanlarla karışarak yerleşik yaşama geçtiler.

İÖ. 7 nci yüzyıldan önce Marmara Denizi güney kıyılarına Bebrikler yerleşti. Bölgeye Bebrikya dendi.

Bazı kaynaklara göre Frigler’in soyundan olduğu ileri sürülen Bebrikler’i Misler, Misler’i Bitinler izledi. Bitinler’in bir kolu olan Tinler, daha çok kıyılarda oturuyordu.

Herodot Tarihi’ne göre, Güney Marmara bölgesiyle, Lidya’ya kadar olan Ege kesiminin adı Mysia ( ya da Misya), Marmara Bölgesi’nin doğu kısmının da adı Bithinya (Bitinya) idi.

Bugünkü Yalova ili toprakları, Bitinya bölgesinde bulunuyordu.

Bölgeye ve dönemle ilgili bir yüksek lisans tezinde (x), günümüzdeki Yalova ili toprakları içindeki başlıca Bitinya kentleri arasında sadece Pylai- Strobilos ( Çiftlikköy/ Karakilise) ve Drepanon (Hersek) adı geçmektedir.

Buna, günümüzde Gacık Köyü civarında bulunan “Pratomysitai” ile günümüzde Koruköy civarında bulunan Soteropolis de eklenmelidir.  

Gacık Köyü’nde bulunan bir stelde “ Pratomysitai Halk Meclisi”’nden bahsedilmektedir. Pratomysitai sözcüğünün anlamı “İlk Mysia’lı”’ dır.  Olasılıkla Yalova çevresinde ilk yerleşimi kuranların Mysia kökenli oluşundan kaynaklanmaktadır. (xx)

İÖ. 675’lerde Anadolu’yu sarsan Kimmer dalgasının olumsuz etkileri, Bitinya’da da somut bir biçimde görüldü. Hitit döneminde gelişme olanağı bulan kültürel yapı, bu istila dalgasından olumsuz etkilendi.

İÖ. 550’lerde, Bitinya bölgesinde Lidya kültürü egemen oldu.

İÖ. 545’ten sonra bölgenin Pers egemenliği altına girmesi, yeni bir süreç başlattı; Bitinler, Persler’e vergi ve asker veren özerk bir statü kazandılar.

İÖ. 335’e kadar süren Pers egemenliği döneminde, Bitinyalılar kendi seçtikleri beylerin yönetiminde yaşadılar. Ancak bu beylikler, Pers Satraplığı’na bağlıydı.

Yöre, Persler’den sonra İskender İmparatorluğu sınırları içinde kaldı.

İÖ. 278- 277 yıllarında başlayan Kelt istilası, yerleşik yaşamı değişime uğratmasına karşın, ulusal birliğin kurulması koşullarını da hazırladı. Uygarlık düzeyi yüksek olan kent devletleri, bu barbar akının önünde duramadılar. Keltler’in bir kolu Boğazlar üzerinden Anadolu’ya girerek Bitinya’ya yayıldı.

Bu kargaşa ortamında, zaten özerk bir görünüm kazanmaya başlayan Bitinler de, bağımsızlıklarını ilân ettiler.

Ziopotes tarafından kurulan Bitinya Krallığı, Ziopotes’in oğlu 1 nci Nikomedes (İÖ. 280-255) döneminde genişledi, kültürel yönden canlandı ve Küçük Asya’nın en güçlü ülkesi oldu.

Nikomedes, ülkenin başkentini Nicaea (İznik)’ten Nicomedia (İzmit)’e aldı.

İÖ. 75- 74’te son bağımsız Bitinya Kralı 3 ncü Nikomedes’ti. Çocuğu olmayan Nikomedes’in ülkesini Roma İmparatorluğu’na bağışlayarak ölmesinden sonra Bitinya, Doğu Roma egemenliğine geçti.

Yalova il merkezi, Bitinler döneminde önemli bir yerleşim yeri değildi. Bu sebeple Yalova merkezinde Bitinler dönemine ait bir bulgu henüz elde edilememiştir.

KAYNAK:

(x) Deniz GÜÇLÜ, “Antik Bithynia Bölgesinin Tarihsel İçerikli Yazıtlar Kataloğu ve Tarihçesi”, Danışman Prof. Dr. Sencer ŞAHİN, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi          

(xx) Raif KAPLANOĞLU’ nun “Osmanlı Devleti’ nin Kuruluşu” adlı eseriyle Sayın Kaya ZENGİN’ in “Yalova” adlı eserlerinde konu ile ilgili son derece yararlı ve aydınlatıcı bilgiler vardır. Sözü edilen steli bulan ve günümüze çevrilmesini sağlayan Sayın Kaya ZENGİN’ dir.

(xxx) Bitinya yer adları sonraları şu şekli almıştır:

Eis Nicaea           : İznik

Eis Nicomedia   : İznikmid / İzmit

Eis  Barida           : Isparta              

ATATÜRK DİYOR Kİ:

““Tarih yazmak, tarh yapmak kadar önemlidir. Yazan yapana sadık kalmazsa değişmeyen gerçek insanı şaşırtacak bir nitelik kazanır.”

www.ahmetakyol.net