Türkler, kendi tarihlerini önceleri hep başkalarının yazdıklarından öğrenmişlerdir. Yeni dönem tarihçilerin tarihe bakış açıları ise elbette ayrı bir inceleme konusudur.
Çok değerli bilim adamı Prof. Dr. Mehmet Altay KÖYMEN’ in şu tespitine dikkatinizi çekerim:
“Başlangıçtan itibaren İslâm’ a kadar Türk tarihi için hâlâ en mühim eser : ‘ O. Franke, Geschichte des Chines, Reiches, I- IV, 1930- 1950, Berlin’ dir.”
Osmanlı tarihine gelince…
Osmanlı Devleti’ nin tarih sahnesine çıktığı yıllara ait (halen bilinen) güvenilir kaynak eser yok denecek gibidir.
O döneme ait olayları kaleme almış üç Romaio ( Rum, Helen değil Bizanslı, doğrusu Anadolu’ da yaşayan Romalı) tarihçi Pachymeres, Nicephoras, Kantakousenos ile üç Arap seyyahı ve coğrafyacı İbn Batuta, İbn Said ve El- Umarî tanınan isimlerdir. Bunların da kitaplarında Osmanlılar hakkında bilgi ya yoktur ya da çok azdır ve yeterli değildir.
Örneğin Pachymeres, Bafeus Muharebesi’ ni anlattığı kitabında “Türkler” ya da “Osmanlılar” demez, “Atman ve adamları”, “göçebeler” gibi tanımlar kullanır. (İngilizce ve Fransızca tercüme yazılarında ise sanki Pachymeres yazmış gibi “Türkler” tanımı kullanılır.)
Osmanlıların Kayı Boyu’ ndan olup olmadıkları bile bazı tarihçiler tarafından tartışılmaktadır. Kimi tarihçilere göre, Osman Gazi’ nin faaliyet sahasında Kayı Boyu’ ndan gruplara rastlanmıştır ama Osman ailesinin Kayı Boyu’ ndan çıkmış olduğuna dair kesin bir kanıt yoktur; olabilir de olmayabilir de…
Tarihçiler açısından Osmanlı Devleti’nin kuruluş yılları oldukça karanlıktır. Özellikle de Ertuğrul Gazi ile Osman Gazi dönemi söylencelerden ibarettir; o döneme ait olaylar bu söylencelerden yola çıkılarak “Gerçek” ve “Doğru” olarak anlatılamaz!
Osmanlı kökenli tarih yazıcılarına ait varlığı bilinen en eski Osmanlı Tarihi, (söylencelere göre) Orhan Gazi’nin imamı İshak Fakih’in oğlu Yahşi Fakih’in “Menâkibnâmesi” dir. (Söylencelere göre) Yahşi Fakih, babasından duyduklarıyla yaklaşık 1405’te bir “Menâkibnâme” yazmıştır. Söylence diyerek söze girmemin nedeni, böyle bir eserin günümüzde mevcut olmadığıdır. Kayıp olduğu ifade edilmektedir. Çağdaş tarihçilerden bunu gören yoktur.
İlk dönemleri anlatan bir başka eser, 15 nci yüzyılın başlarında, yani Osman Gazi’ den yaklaşık 100 yıl sonra yazılmış olan Şair Ahmedî’nin “İskendernâmesi” dir.
Osman Gazi dönemine ait önemli bilgiler veren bir başka tarihçi, Aşıkpaşazâde’dir. Tarih kitaplarında yazılanlara göre, muhtemelen 1413 yılında Yahşi Fakih’in evinde misafir kalan Aşıkpaşazâde, burada Yahşi Fakih’in kitabını görüp okumuş, aradan yıllar geçtikten sonra (Fatih döneminde) yazmaya başladığı tarih kitabında, bu Menâkibnâme’den geniş ölçüde yararlanmıştır. Kısacası Osman Gazi’ den 160- 170 yıl sonra yazılmaya başlanan bu kitapta, duyulanlar yazıldığı yani duyumlardan yola çıkıldığı ve kaynak da verilmediği için doğal olarak anlatılanların gerçek ve doğruluğu yoruma tabidir. Artık nasıl anlarsanız!
Bu dönemi anlatan bir başka tarih kitabı Neşrî Tarihi, 1486 ve 1493 yılları arasında (yani Osman Gazi’den yıllar sonra) tamamlanmıştır.
Neşrî Tarihi’ nde bir bakıma Aşıkpaşazâde tekrarlanmış; İbn Kemal ve İdris-i Bitlisî, bu ikisini kaynak almıştır.
Şükrullâh, “Behcetü’t Tevârîh” adını verdiği tarih kitabını 1456- 1459 yılları arasında Farsça yazmıştır. Şükrullâh eserini yazarken Ahmedî'nin İskendernâme ve yazarı bilinmeyen Sahîhü't Tevârîh adlı eserlerden yararlanmıştır.
Behcetü't Tevârîh ise Zaîm Mîr Mehmed tarafından Câmiu't Tevârîh yazılırken kaynak olarak kullanılmıştır.
“Anonim Tevârih-i Âl-i Osman” lar da, sonraki yıllarda yazıldıkları ve çoğu zaman da menâkibnâmelere dayandıkları için, günümüzde, tarihi olayların değerlendirilmesinde tereddütlere neden olmaktadırlar.
Şikârî( ö: 1584), Karamannâme denen “Kitâb-ıTevârih-i Karamaniyye”yi, Karamanoğlu Alâüddin Bey’ in ( 1361- 1397) Yâricâni’ ye tamamlattığı bir “Şehnâme” den çevirmiştir.
Hayrullah Efendi ( ö: 1866) ise, “Devlet-i Âliyye-i Osmaniyye Tarihi” ni, Murat Hüdavendigâr’ ın ümerasından defterdar Cafer Beğ’ in oğlunun “Âl-i Selçuklu Tarihi” ne atıfla yazmıştır.
Kısacası, Osmanlının ilk kuruluş yılları, Osmanlı tarihçileri tarafından aradan en az 100 yıl geçtikten sonra, o da kulaktan dolma bilgilerle yazılmıştır.
Kişisel değerlendirmeme göre, Türk tarihçiler, Pachymeres gibi dönemin tarihçilerinin yazdıkları kitapların orijinal metinlerinden değil de, İngilizce veya Fransızcaya çevirilerinden yararlanmışlardır. Bu çevirilere sonradan yapılan ilâveler de yanlış değerlendirme ve yorumlara neden olmaktadır.
Osmanlının ilk günlerini özellikle Ertuğrul Gazi ile Osman Gazi dönemlerini öğrenmek için dönemi anlatan Ermeni, Süryani ve özellikle Roma/ Bizans imparatorluğu tarih yazıcılarının Romeko ( Grekçe değil) yazdıkları kitaplarla Karamanlika( Grekçe değil) yazılmış dönem kitaplarını incelemek gerekir.
Osmanlı dönemi öncesi Yalova yöresi eski yerleşimleri ve Osmanlının ilk yıllarında (Osman Gazi dönemi) Yalova’ nın kuruluşunu (yıllar sonra söylencelere dayanarak yazılmış) Osmanlı tarih yazıcılarından öğrenmek, yanlışlıklara ve dolayısıyla yanlış yorumlara neden olabilir!
ATATÜRK DİYOR Kİ:
“Tarih yazmak, tarh yapmak kadar önemlidir. Yazan yapana sadık kalmazsa değişmeyen gerçek insanı şaşırtacak bir nitelik kazanır.”
“ Türk kabiliyet ve kudretinin tarihteki başarıları meydana çıktıkça, bütün Türk çocukları kendileri için lâzım olan atılım kaynağını o tarihte bulabileceklerdir. Türk çocukları bu tarihten bağımsızlık fikrini kazanacaklar, o büyük başarıları düşünecekler, harikalar yaratan adamları öğrenecekler, kendilerinin aynı kandan olduklarını düşünecekler ve bu kabiliyetle kimseye boyun eğmeyeceklerdir.”
Sizlere daha iyi hizmet sunabilmek adına sitemizde çerez konumlandırmaktayız. Kişisel verileriniz, KVKK ve GDPR
kapsamında toplanıp işlenir. Sitemizi kullanarak, çerezleri kullanmamızı kabul etmiş olacaksınız.
En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.
Web.tv
Ahmet Akyol
Osmanlı’ Nın İlk Dönemi
Türkler, kendi tarihlerini önceleri hep başkalarının yazdıklarından öğrenmişlerdir. Yeni dönem tarihçilerin tarihe bakış açıları ise elbette ayrı bir inceleme konusudur.
Çok değerli bilim adamı Prof. Dr. Mehmet Altay KÖYMEN’ in şu tespitine dikkatinizi çekerim:
“Başlangıçtan itibaren İslâm’ a kadar Türk tarihi için hâlâ en mühim eser : ‘ O. Franke, Geschichte des Chines, Reiches, I- IV, 1930- 1950, Berlin’ dir.”
Osmanlı tarihine gelince…
Osmanlı Devleti’ nin tarih sahnesine çıktığı yıllara ait (halen bilinen) güvenilir kaynak eser yok denecek gibidir.
O döneme ait olayları kaleme almış üç Romaio ( Rum, Helen değil Bizanslı, doğrusu Anadolu’ da yaşayan Romalı) tarihçi Pachymeres, Nicephoras, Kantakousenos ile üç Arap seyyahı ve coğrafyacı İbn Batuta, İbn Said ve El- Umarî tanınan isimlerdir. Bunların da kitaplarında Osmanlılar hakkında bilgi ya yoktur ya da çok azdır ve yeterli değildir.
Örneğin Pachymeres, Bafeus Muharebesi’ ni anlattığı kitabında “Türkler” ya da “Osmanlılar” demez, “Atman ve adamları”, “göçebeler” gibi tanımlar kullanır. (İngilizce ve Fransızca tercüme yazılarında ise sanki Pachymeres yazmış gibi “Türkler” tanımı kullanılır.)
Osmanlıların Kayı Boyu’ ndan olup olmadıkları bile bazı tarihçiler tarafından tartışılmaktadır. Kimi tarihçilere göre, Osman Gazi’ nin faaliyet sahasında Kayı Boyu’ ndan gruplara rastlanmıştır ama Osman ailesinin Kayı Boyu’ ndan çıkmış olduğuna dair kesin bir kanıt yoktur; olabilir de olmayabilir de…
Tarihçiler açısından Osmanlı Devleti’nin kuruluş yılları oldukça karanlıktır. Özellikle de Ertuğrul Gazi ile Osman Gazi dönemi söylencelerden ibarettir; o döneme ait olaylar bu söylencelerden yola çıkılarak “Gerçek” ve “Doğru” olarak anlatılamaz!
Osmanlı kökenli tarih yazıcılarına ait varlığı bilinen en eski Osmanlı Tarihi, (söylencelere göre) Orhan Gazi’nin imamı İshak Fakih’in oğlu Yahşi Fakih’in “Menâkibnâmesi” dir. (Söylencelere göre) Yahşi Fakih, babasından duyduklarıyla yaklaşık 1405’te bir “Menâkibnâme” yazmıştır. Söylence diyerek söze girmemin nedeni, böyle bir eserin günümüzde mevcut olmadığıdır. Kayıp olduğu ifade edilmektedir. Çağdaş tarihçilerden bunu gören yoktur.
İlk dönemleri anlatan bir başka eser, 15 nci yüzyılın başlarında, yani Osman Gazi’ den yaklaşık 100 yıl sonra yazılmış olan Şair Ahmedî’nin “İskendernâmesi” dir.
Osman Gazi dönemine ait önemli bilgiler veren bir başka tarihçi, Aşıkpaşazâde’dir. Tarih kitaplarında yazılanlara göre, muhtemelen 1413 yılında Yahşi Fakih’in evinde misafir kalan Aşıkpaşazâde, burada Yahşi Fakih’in kitabını görüp okumuş, aradan yıllar geçtikten sonra (Fatih döneminde) yazmaya başladığı tarih kitabında, bu Menâkibnâme’den geniş ölçüde yararlanmıştır. Kısacası Osman Gazi’ den 160- 170 yıl sonra yazılmaya başlanan bu kitapta, duyulanlar yazıldığı yani duyumlardan yola çıkıldığı ve kaynak da verilmediği için doğal olarak anlatılanların gerçek ve doğruluğu yoruma tabidir. Artık nasıl anlarsanız!
Bu dönemi anlatan bir başka tarih kitabı Neşrî Tarihi, 1486 ve 1493 yılları arasında (yani Osman Gazi’den yıllar sonra) tamamlanmıştır.
Neşrî Tarihi’ nde bir bakıma Aşıkpaşazâde tekrarlanmış; İbn Kemal ve İdris-i Bitlisî, bu ikisini kaynak almıştır.
Şükrullâh, “Behcetü’t Tevârîh” adını verdiği tarih kitabını 1456- 1459 yılları arasında Farsça yazmıştır. Şükrullâh eserini yazarken Ahmedî'nin İskendernâme ve yazarı bilinmeyen Sahîhü't Tevârîh adlı eserlerden yararlanmıştır.
Behcetü't Tevârîh ise Zaîm Mîr Mehmed tarafından Câmiu't Tevârîh yazılırken kaynak olarak kullanılmıştır.
“Anonim Tevârih-i Âl-i Osman” lar da, sonraki yıllarda yazıldıkları ve çoğu zaman da menâkibnâmelere dayandıkları için, günümüzde, tarihi olayların değerlendirilmesinde tereddütlere neden olmaktadırlar.
Şikârî( ö: 1584), Karamannâme denen “Kitâb-ıTevârih-i Karamaniyye”yi, Karamanoğlu Alâüddin Bey’ in ( 1361- 1397) Yâricâni’ ye tamamlattığı bir “Şehnâme” den çevirmiştir.
Hayrullah Efendi ( ö: 1866) ise, “Devlet-i Âliyye-i Osmaniyye Tarihi” ni, Murat Hüdavendigâr’ ın ümerasından defterdar Cafer Beğ’ in oğlunun “Âl-i Selçuklu Tarihi” ne atıfla yazmıştır.
Kısacası, Osmanlının ilk kuruluş yılları, Osmanlı tarihçileri tarafından aradan en az 100 yıl geçtikten sonra, o da kulaktan dolma bilgilerle yazılmıştır.
Kişisel değerlendirmeme göre, Türk tarihçiler, Pachymeres gibi dönemin tarihçilerinin yazdıkları kitapların orijinal metinlerinden değil de, İngilizce veya Fransızcaya çevirilerinden yararlanmışlardır. Bu çevirilere sonradan yapılan ilâveler de yanlış değerlendirme ve yorumlara neden olmaktadır.
Osmanlının ilk günlerini özellikle Ertuğrul Gazi ile Osman Gazi dönemlerini öğrenmek için dönemi anlatan Ermeni, Süryani ve özellikle Roma/ Bizans imparatorluğu tarih yazıcılarının Romeko ( Grekçe değil) yazdıkları kitaplarla Karamanlika( Grekçe değil) yazılmış dönem kitaplarını incelemek gerekir.
Osmanlı dönemi öncesi Yalova yöresi eski yerleşimleri ve Osmanlının ilk yıllarında (Osman Gazi dönemi) Yalova’ nın kuruluşunu (yıllar sonra söylencelere dayanarak yazılmış) Osmanlı tarih yazıcılarından öğrenmek, yanlışlıklara ve dolayısıyla yanlış yorumlara neden olabilir!
ATATÜRK DİYOR Kİ:
“Tarih yazmak, tarh yapmak kadar önemlidir. Yazan yapana sadık kalmazsa değişmeyen gerçek insanı şaşırtacak bir nitelik kazanır.”
“ Türk kabiliyet ve kudretinin tarihteki başarıları meydana çıktıkça, bütün Türk çocukları kendileri için lâzım olan atılım kaynağını o tarihte bulabileceklerdir. Türk çocukları bu tarihten bağımsızlık fikrini kazanacaklar, o büyük başarıları düşünecekler, harikalar yaratan adamları öğrenecekler, kendilerinin aynı kandan olduklarını düşünecekler ve bu kabiliyetle kimseye boyun eğmeyeceklerdir.”
www.ahmetakyol.net