İrlanda, Büyük Britanya’nın batısında uzanan adanın büyük bölümünü kaplar. Adanın İngiltere’ye bakan yüzündeki başkent Dublin’in hemen kuzeyindeki şehirlerden biri, Drogheda’dır.

Drogheda’nın 1840’lardaki hükümet binası, bugün tarihi bir otel olarak kullanılmaktadır.

Bu otelin cephesindeki bir plâket, dikkatli gözlerden kaçmaz.

Plâkette, “Açlık döneminde yardımlarını esirgemeyen Türk Milleti’ne İrlandalılar’ın şükranları” belirtilmektedir.

Plâketin bir köşesindeki isim ise çarpıcıdır: Güven Erkaya…

Türkiye’den binlerce kilometre uzakta, tarihi bir binanın cephesindeki bir plâkette, Emekli Oramiral Güven Erkaya’nın isminin bulunmasının ne gerekçesi olabilir?

Bu olayın öyküsünü, rahmetli Erkaya’nın anılarından öğrenelim:

“…Dublin Büyükelçiliği’ne tayinim çıktığında, Cevad Odyakmaz, bana, İrlanda ile ilgili bir olay anlatmıştı:

1840 senesinde, bir İngiliz müstemlekesi olan İrlanda’da milyonlarca insanın ölümüne ve İrlanda’dan göç etmesine yol açan bir kıtlık ve açlık dönemi yaşanmış. Osmanlı padişahlarından 2 nci Abdülmecit, belki de harita üzerinde yerini dahi bilmediği bir ülkede felâkete uğrayan insanlara yardım elini uzatarak onlara iki gemi dolusu tahıl göndermiş. Gemilerin yüklerini adanın en büyük limanı olan Belfast’a yıkmalarına İngilizler tarafından izin verilmemesi üzerine, gemilerimiz bir gece vakti, daha talî durumdaki Drogheda Limanı’na sokularak tahılı burada gizlice İrlandalılar’a ulaştırmış. Buna karşılık Drogedhalılar da şehir amblemlerine Osmanlı ay ve yıldızını yerleştirmişler.

İrlanda’ya vardıktan sonra, halk arasında kulaktan kulağa dolaşarak bugünlere gelen bu efsaneyi duyunca, bu işin esasını ortaya çıkarmaya çalıştım.

İşe, Grodheda Müzesi’nin oldukça yaşlanmış müdiresinden başladım. Müdire, bunun uydurma olduğunu, Drogheda’nın bayrağındaki ay-yıldızı William the Orange’dan aldığını, bunu 1840’taki olaylara bağlamakla İrlanda’nın 800 yıllık tarihinin inkâr edilmiş olacağını söyledi ve yedi kilitli kasadan çıkardığı imparatorun kılıcı üzerindeki ay-yıldızı göstererek iddiasını kanıtladı.

Daha sonra, Drogheda Limanı arşivlerindeki gemilerimizin kayıtlarını arattım. Orada da bir kayda rastlayamadım. Bakanlığımızla yazışmaları sürdürerek işin peşini takip ettim. İlgili makamlarımız konuya daha yakından eğilince Başbakanlık Arşivler Genel Müdürlüğü, arşivlerde, İstanbul’daki İngiliz Yüksek Komiserliği’nin Babıali’ye gönderdiği, İrlanda’daki mahallî, resmî ve dinî otoritelerin imzalarını taşıyan ve ‘Patates kıtlık ve açlığı vesilesiyle 1000 İngiliz sterlini yollama suretiyle, acılarını paylaşan Türkler’e duydukları şükran’ı dile getiren bir mektubu bularak, suretlerini bana gönderdi.

Üzerinde yüze yakın imzanın bulunduğu 1x 1,5 metre ebadındaki bu mektubun suretini İrlanda Dışişleri Bakanlığı’na, bir suretini de gide gele dostluğumuzu iyice pekiştirdiğim Drogheda Belediye Başkanı William Frank Godfrey’e elden verdim.

Ertesi gün çıkan Drogheda gazetesinin birinci sayfası, bütünüyle bu olaya ve resimlerine ayrılmıştı. Gazetede Türkler’in iki gemi tahıl yollamakla da kalmayıp 10 000 sterlinlik bir nakdi yardımda da bulunmak istedikleri, ancak kendi tebaası olmasına rağmen İrlandalılar’a sadece 2 000 sterlin göndermiş olan İngiltere Kraliçesi Wictoria’nın talebi üzerine bunun 1 000 sterline indirildiği ifade edilmekte ve bu yardımların, Hindistan’da yaşamış İrlandalılar’ın kendi aralarında toplayarak yolladıkları sembolik yardım dikkate alınmazsa, yurt dışından yapılan tek yardım olduğu vurgulanmaktaydı.

Bütün bu gelişmeler, İrlandalılar’ın tarihlerinin en acı olayı olarak hatırladıkları patates açlığının 150 nci yıldönümü vesilesiyle tertiplenen drama ve konferanslarla aynı zamana rastlamıştı.

Bu anma törenlerine davet edilenler arasında benim Türkiye Büyükelçisi olarak özel bir yerim vardı.

Bu törenlerde, dışarıdan gelen yardım bölümünün tek ve vazgeçilmez konuşmacısı da ben oldum.

Böylece, İrlanda halkına milletimizin yapmış olduğu yardım, şükran ifadeleriyle, İrlanda tarih kitaplarına girmiş oldu.

Daha sonraları da, şimdi tarihî otel olarak kullanılan, 1840’ların hükûmet binasına, konuyu açıklayan bir plâket konuldu.”

Değerli okurlar,
Yukarıdaki olayın kitap sayfaları arasında kalmasına gönlüm razı gelmedi.
Sizinle paylaşmak istedim.

Esen kalın.

www.ahmetakyol.net