GÜNAYDIN Değerli Okurlar,

Ülke olarak nereden nereye geldik? Ekonomik ve sosyal sorunların bunalttığı ülkede, herhalde demokrasi, hukuk devleti, insan hakları, özgürlükler, vb. konularda küresel araştırmalar yapan ciddi uluslararası kuruluşların yıllık raporlarında Türkiye’nin durumu nedir diye merak ediliyordur. En azından ben merak ediyorum.

Geçen yazımda, uluslararası kuruluşların Dünya Demokrasi Endeksi ile Dünyanın En Mutlu Ülkeler Raporu’ nda Türkiye ile ilgili değerlendirmelerini kısaca ele almaya çalışmıştım.

Bugün de, diğer bazı endeksler hakkındaki değerlendirmemi paylaşacağım. Amacım dışarıdan Türkiye’ ye hangi gözlerle bakıldığını hatırlatmak! Bu yönde yapılan çalışmaları görmekte yarar var. Görelim:

***

Avustralya merkezli Ekonomi ve Barış Enstitüsü (IEP)  tarafından paylaşılan 2023 Küresel Barış Endeksi'ne göre Türkiye, İran ile aynı sırayı paylaşarak 163 ülke arasında 147'nci oldu. Listede Türkiye ve İran'ın hemen altındaki basamakta Kuzey Kore yer aldı.

Türkiye, 36 ülkenin bulunduğu Avrupa kategorisinde ise en son sırada yer aldı.

Endekse göre en barışçıl ve huzurlu ülkeler İzlanda, Danimarka, İrlanda, Yeni Zelanda, Avusturya, Singapur, Portekiz, Slovenya, Japonya ve İsviçre oldu.

23 gösterge üzerinden oluşturulan endekste yurt içi ya da yurt dışındaki çatışmalardaki ölümler, cinayet oranı, silâhlanma seviyesi, silâh ihracatı, terör, siyasî istikrar ve mahkûm sayısı gibi faktörler yer alıyor. ( Kaynak: IEP - Global Peace Index 2023 (https://www.verikaynagi.com/)

***

ABD John Hopkins Üniversitesi tarafından yapılan araştırmaya göre, Dünya Yıllık Sefalet Endeksi'nde (HAMI) yıl sonu işsizlik oranı, enflâsyon, banka borç verme oranları ve reel gayri safi yurtiçi hasıla verilerine dayanarak yapılan hesaplamaya göre, Türkiye 157 ülkenin bulunduğu endekste 101.601 puan ile 10'uncu sırada yer aldı. Endekse göre, Türkiye'deki sefalete en çok etki eden faktör, yüksek enflasyondu.

Yıllık Sefalet Endeksi'nde, 2022 yılında dünyada sefaletin en yüksek olduğu 15 ülke Zimbabve, Venezuela, Suriye, Lübnan, Sudan, Arjantin, Yemen, Ukrayna, Küba, Türkiye, Sri Lanka, Haiti, Angola, Tonga ve Gana olurken, sefaletin en düşük olduğu 15 ülke İsviçre, Kuveyt, İrlanda, Japonya, Malezya, Tayvan, Nijer, Tayland, Togo, Malta, Umman, Fildişi Sahilleri, Güney Kore ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) olarak sıralandı.

Öte yandan, ekonomik alanda sefaletin yüksek enflasyon, yüksek borçlanma maliyetleri ve işsizlikten kaynaklanma eğiliminde olduğu ifade edilen endekste, bu sefaleti azaltmanın kesin yolunun ekonomik büyümeden geçtiği görüşünü dile getirildi. (Cumhuriyet, 28/05/ 2023)

***

Dünya Bankası’ nın yayınladığı 2023 Gıda Güvenliği Raporu’ na göre, küresel gıda fiyatları düşüş eğilimindeyken ve son üç yılda Dünyada gıda fiyatları sadece % 24 artmışken, Türkiye’ de % 338 artmış. Türkiye, ilk üç sırada Venezuela, Lübnan ve Arjantin’ in olduğu yıllık nominal gıda enflasyonunda % 74 ile 4’ üncü sırada… Yani Türkiye, gıda fiyatlarının en hızlı arttığı 4. ülke

Reel gıda enflasyonu yüzde 14 olarak ölçülen Türkiye bu sıralamada da Mısır, Lübnan ve Ruanda’nın ardından 4. sırada yer aldı. (Kaynak: paraanaliz.com/2023/ekonomi/dunya-bankasi-raporu)

***

Özgürlük Araştırmaları Derneği’nin uluslararası partnerlerinden biri olan World Justice Project (Dünya Adalet Projesi) 2012 yılından bu yana ülkelerin uygulamada hukukun üstünlüğüne ne ölçüde bağlı olduklarını gösteren nicel bir değerlendirme aracı olan Hukukun Üstünlüğü Endeksi’ni üretiyor. Hükümetlerin ellerindeki yetkiler, yolsuzluk, açıklık ve şeffaflık, temel haklar, düzen ve güvenlik, düzenleyici uygulamalar, hukuk mahkemeleri ve ceza adaleti başlıkları kullanılarak hesaplanan bu endekse göre hesaplanan endeks değeri 1’e ne kadar yakınsa hukukun üstünlüğü o derece yüksek olurken, 0’a ne kadar yakınsa hukukun üstünlüğü o kadar düşük olarak nitelendiriliyor.

ABD merkezli Dünya Adalet Projesi(WJP) tarafından yayınlanan 2023 yılı Hukukun Üstünlüğü Endeksi’nde, 142 ülke içerisinde Danimarka, Norveç ve Finlandiya’nın ilk 3’de olduğu sıralamada Türkiye 117. oldu.

Avrupa Parlamentosu’nun 2022 yılı Raporunda, Türkiye’de yargının bağımsız olmaması ve yargı sisteminin siyasete alet edilmesi kınandı. (Kaynak: https://oad.org.tr/yayinlar/rapor/hukukun-ustunlugu-endeksi-2023/)

***

ABD(Washington D.C.) merkezli Freedom House’un 2022 raporuna göre, insan hakları endeksinde Türkiye 195 ülke içinde 144. sırada yer aldı.

***

Freedom House tarafından 195 ülke ve 15 bölgenin karşılaştırıldığı, Norveç, Finlandiya ve İsveç’in ilk üçte yer aldığı 2023 yılı Dünya Özgürlük Raporunda Türkiye “Özgür olmayan ülkeler(49 ülke)” kategorisinde yer aldı.

***

Kanada merkezli Fraser Institute tarafından yayınlanan Ekonomik Özgürlükler 2023 Yılı Raporunda; 165 ülkenin karşılaştırıldığı Ekonomik Özgürlükler Endeksinde, Türkiye 101.  oldu. Bu sıralama(3. çeyrek) ile “Kısmi özgür ülkeler”  arasında yer aldı.

***

Paris kökenli Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütünün (RSF) hazırladığı 2023 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksinde, ilk 3’de, Norveç, İrlanda ve Danimarka’nın yer aldığı sıralamada Türkiye 180 ülke içerisinde 165.(2022’de 149. iken 16 sıra gerilemiş) oldu. “Kötü” kategorisinde olan 42 ülke arasında yer aldı.

Bugünlük de bu kadar olsun.

Uluslararası değerlendirmeleri hatırlamaya devam edeceğiz.

Sağlık ve mutluluk dolu günler dilerim.