Baro Ve Üniversite’den Anayasa Değişiklik Paketine Yönelik Ortak Görüş

Deliduman ve İnci yaptıkları ortak açıklama ile Anayasa Mahkemesi’nin Anayasa Değişiklik Paketi’ni sadece şekil bakımından inceleyebileceğini şekil adı altında esastan inceleme yapamayacağını belirttiler.

Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof.Dr.Seyithan Deliduman ve Yalova Baro Başkanı Cemal İnci tarafından yapılan ortak açıklamalarında;
“Anayasa Değişikliklerinin Anayasa Mahkemesi Tarafından İnceleme Kapsamı Bizzat Anayasada Düzenlenmiştir.

Anayasanın 148. Maddesi açık olup anayasa değişikliklerinin sadece şekil bakımından incelenip denetlenebileceği düzenlenmektedir. Anayasa değişikleri bakımında şekil denetiminin kapsamı, teklif ve oylama çoğunluğuna ve ivedilikle görüşülemeyeceği şartına uyulup uyulmadığı hususları ile sınırlıdır. Anayasa Mahkemesi tarafından yapılan açıklamada, incelemenin şekil bakımından yapılacağı ifade edilmiştir. Anayasa Mahkemesi tarafından yapılan bu açıklama Anayasa ve yapılan açıklama gereğince bağlayıcıdır. Anayasa’nın 148. Maddesinin ilgili kısmı şu şekildedir:

3.Görev ve Yetkileri
MADDE 148.-Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi içtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler. Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler. Ancak, olağanüstü hallerde, sıkıyönetim ve savaş hallerinde çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla, Anayasa Mahkemesinde dava açılamaz.
Değişikliklerin Anayasaya Uygun Olup Olmadığına İlişkin Yapılacak Değerlendirme Bizzat Anayasaya Aykırı Olacaktır.
Yapılan Anayasa değişiklikleri bakımından dikkat çekilmesi gereken diğer bir husus da, Anayasa’nın 148. Maddesinde kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi içtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunun denetleneceği öngörülmesine rağmen, Anayasa değişiklikleri bakımından Anayasaya uygunluk belirtilmemiş sadece şekil bakımından inceleme ve denetleme öngörülmüştür. Düzenlemenin devamında Anayasaya uygunluğun tekrar edilmesine gerek görülmemiştir denemez. Çünkü devam eden cümlede, olağanüstü hallerde, sıkıyönetim ve savaş hallerinde çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesinde dava açılamayacağı düzenlenmiştir. Bu da göstermektedir ki, Anayasaya uygunluk denetiminin yapılacağı haller açıkça zikredilmiştir. Anayasa değişiklikleri bakımından açık bir düzenleme bulunmadığından, yapılan değişiklerin Anayasaya uygun olup olmadığının incelenip denetlenmesi mümkün değildir. Bunun sebebi de Anayasa değişikliklerinin esasa ilişkin kısımları bakımından yetkinin yasama organı olan Türkiye Milet Meclisi’nde olmasıdır. Bunun en önemli göstergelerinden birisi de şudur: Örneğin, Türkiye Millet Meclisi Anayasayı (değiştirilemez maddeler dahil) tamamen değiştirdiğini düşünelim. Şayet bu değişikliği Anaysa Mahkemesine götürmek için 110 milletvekilinin imzası olmazsa Anayasa Mahkemesinin yapılan değişikliği inceleme durumu söz konusu olmayacaktır. O halde, Anayasa Mahkemesinin re’sen harekete geçmesi veya yetkisi dışında inceleme yapması söz konusu değildir. Bu demektir ki, Anayasa Mahkemesi de şekil kuralları ile bağlıdır ve şekli gereklerin dışına çıkılması mümkün değildir. Anayasa değişiklikleri ile ilgili şekli hususlar Anayasa m.175’ düzenlenmiş olup şu şekildedir:
Anayasanın değiştirilmesi, seçimlere ve halkoylamasına katılma
MADDE 175.-Anayasanın değiştirilmesi Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az üçte biri tarafından yazıyla teklif edilebilir. Anayasanın değiştirilmesi hakkındaki teklifler genel kurulda iki defa görüşülür. Değiştirme teklifinin kabulü Meclisin üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun gizli oyuyla mümkündür.
Anayasanın değiştirilmesi hakkındaki tekliflerin görüşülmesi ve kabulü, bu maddedeki kayıtlar dışında, kanunların görüşülmesi ve kabulü hakkındaki hükümlere tabidir.
Anayasa Mahkemesinin Anayasaya Aykırı Davranması Düşünülemez :
Anayasa Mahkemesi ülkenin en üst yargı mercii olup yüksek yargıçlardan oluşmaktadır. Yüksek Mahkeme, Anayasayı en iyi şekilde değerlendirip yorumlama konumundadır. Bu yüzden mahkemenin bir etki veya baskı altında karar vermesi söz konusu olamaz” denildi.