6 Mart 1955 günü vefat eden Mehmet Emin RESULZADE de, bir bayrak şahsiyetti.
O, Türk dünyasının paramparça olduğu bir devirde, Azerbaycan Türklüğü’ nün millî benliğini kazanıp bağımsız bir cumhuriyet kurmasında birinci derecede rol oynamıştı.
RESULZADE, 31 Ocak 1884 günü, Bakü yakınlarındaki Novhanı Köyü’nde doğmuştu.
Dindar bir aileden geliyordu. Tahsilini tamamlarken, bir yandan da edebiyata ilgi duymaya başlamıştı.
On dokuz yaşındayken Tiflis’te yayınlanan Şark-i Rusya Gazetesi’nde ilk makalesi çıktı.
1902’de Bakü Teknik Mektebi’ni bitirdi ve aynı yıl, Bakü’de Müslüman Gençlik Teşkilâtı’ nı kurdu.
1903-04 yıllarında, kendi kurduğu Azerbaycanlı Genç İnkılâpçılar Komitesi’nin başında bulundu.
1904 yılında siyasete atıldı. Çarlık yönetimine karşı gizli bir gençlik örgütü kurarak, eylemlerine bizzat katıldı. Rusya Sosyal Demokrat Federatif Partisi’ne bağlı (HÜMME) Sosyal Demokrat Grubu’nun üyesi oldu.
1905 Rus İhtilâli’nden sonra, “Hayat”, “İrşad”, “Terakki” gibi gazeteler çıkardı. Çok geniş bir yazı hayatı vardı.
Ancak, onun faaliyetlerinden ürken Çarlık Rusyası, RESULZADE’ ye Azerbaycan’da çalışma imkânı vermedi.
İran’a geçen RESULZADE, burada “Yeni İran” isimli haftalık bir gazete çıkardı.
Ne var ki, bu durumdan hem İran, hem de Çarlık Rusyası rahatsız olmuşlardı.
Çar’ın talebi üzerine İran’ı da terk etmek mecburiyetinde kaldı.
1911’de İstanbul’a geldi. Türk Ocağı’na katıldı. “Türk Yurdu” dergisinin yazı kadrosunda yer aldı.
1913’te, Çarlık yönetimi af çıkarınca Bakü’ye döndü.
1914-15’te “İkbal” ve “Açıksöz” gazeteleri ile ilmî, edebî, siyasî faaliyetlerine devam etti.
Azerbaycan Türklüğü’ nün Çarlık boyunduruğundan kurtulması prensiplerini hazırladı.
Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’ndan yenik çıkınca, Azerbaycan Türkleri, bağımsız bir devlet kurma çabalarını hızlandırdılar.
RESULZADE de, 1917’de, Rusya’dan ayrılmak isteyen sosyalist, halkçı Müsavat Partisi’nin başkanı seçildi. Böylece, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’ne giden yol açılmış oldu.
Mavi ile Türklüğü, kırmızı ile istiklâli, yeşil ile İslâm’ı, hilâl ve sekiz köşeli yıldızla Azerbaycan’a yerleşen sekiz Türk boyunu temsil eden bayrak ile, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti, 28 Mayıs 1918’de kuruldu.
RESULZADE de, Millî Şûra tarafından başkan seçildi.
Ne yazık ki, bu Türk Cumhuriyeti 23 ay sonra Rusya tarafından yıkıldı.
Bolşevik İhtilâl Ordusu, 27 Nisan 1920’de Azerbaycan’a girdi. Pek çok aydın tevkif edildi.
RESULZADE, Sovyet gizli polis örgütü ÇEKA tarafından yakalanarak Moskova’ya götürüldü; orada bir süre gözaltında tutuldu.
1922’de kaçarak İstanbul’a geldi.
Daha sonra, Batı Avrupa’ya geçen RESULZADE, orada Rus göçmenlerin örgütlediği Komitern karşıtı Prometeus Örgütü’ne katıldı.
1934’te, öteki Kafkasyalı önderlerle birlikte Brüksel’de, Kafkas Konfederasyonu Paktı’nı imzaladı.
2‘nci Dünya Savaşı’nda, Almanya, Rusya seferine girişince, Alman Dışişleri Bakanlığı, öteki Kafkasyalı liderlerle birlikte RESULZADE’ yi de Almanya’ya davet etti.
Almanlar, Kafkasları Sovyet yönetimine karşı ayaklandırmak için bu önderleri kullanmayı düşünmüşlerdi.
RESULZADE, Almanya’da 3 yıl İstiklâl Gazetesi’ni, 1944’ten itibaren de Kurtuluş Dergisi’ni çıkardı.
Ancak, Almanya 2’nci Dünya Savaşı’nda yenilince, RESULZADE, Nisan 1945’te Almanya’daki Amerikan işgal bölgesine geçti.
1947’de de Türkiye’ye gelerek Ankara’ya yerleşti. Ömrünün bundan sonra kalan kısmını Ankara’da tamamladı.
6 Mart 1955’te Ankara’da gözlerini hayata kapayan Mehmet Emin RESULZADE’ nin, bir ömür boyu uğrunda mücadele verdiği fikirler ve prensipler, Azerbaycan’ın bugünkü hayatı için millî uyanış, millî istiklâl, demokrasi fikrinin yeniden yeşermesine başlıca kaynaklardan biri olmuştur.
***
RESULZADE’ nin söylediği şu söz, onun bir sembol olmasını sağlamıştır:
“Bir defa yükselen bayrak bir daha inmez.”
***
Başlıca eserleri arasında,
Azerbaycan Cumhuriyeti Keyfiyet-i Teşekkülü ve Şimdiki Vaziyeti (1922),
İstiklâl Mefkûresi ve Gençlik (1925),
Azerbaycan Misak-ı Millisi(1927),
Milliyetçilik ve Bolşevizm(1928) sayılabilir.
RESULZADE, İstanbul’da Yeni Kafkasya(1923-27), Azeri Türk(1928), Odlu Yurt (1929-31) ve Bildiriş(1931) dergilerini de yayınlamıştı.
Türk dünyasının bayrak şahsiyeti M. Emin RESULZADE’ yi saygı ve rahmetle anıyorum.
Sizlere daha iyi hizmet sunabilmek adına sitemizde çerez konumlandırmaktayız. Kişisel verileriniz, KVKK ve GDPR
kapsamında toplanıp işlenir. Sitemizi kullanarak, çerezleri kullanmamızı kabul etmiş olacaksınız.
En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.
Web.tv
Mehmet Emin Resulzade
Türk tarihi bayrak şahsiyetler ile doludur.
6 Mart 1955 günü vefat eden Mehmet Emin RESULZADE de, bir bayrak şahsiyetti.
O, Türk dünyasının paramparça olduğu bir devirde, Azerbaycan Türklüğü’ nün millî benliğini kazanıp bağımsız bir cumhuriyet kurmasında birinci derecede rol oynamıştı.
RESULZADE, 31 Ocak 1884 günü, Bakü yakınlarındaki Novhanı Köyü’nde doğmuştu.
Dindar bir aileden geliyordu. Tahsilini tamamlarken, bir yandan da edebiyata ilgi duymaya başlamıştı.
On dokuz yaşındayken Tiflis’te yayınlanan Şark-i Rusya Gazetesi’nde ilk makalesi çıktı.
1902’de Bakü Teknik Mektebi’ni bitirdi ve aynı yıl, Bakü’de Müslüman Gençlik Teşkilâtı’ nı kurdu.
1903-04 yıllarında, kendi kurduğu Azerbaycanlı Genç İnkılâpçılar Komitesi’nin başında bulundu.
1904 yılında siyasete atıldı. Çarlık yönetimine karşı gizli bir gençlik örgütü kurarak, eylemlerine bizzat katıldı. Rusya Sosyal Demokrat Federatif Partisi’ne bağlı (HÜMME) Sosyal Demokrat Grubu’nun üyesi oldu.
1905 Rus İhtilâli’nden sonra, “Hayat”, “İrşad”, “Terakki” gibi gazeteler çıkardı. Çok geniş bir yazı hayatı vardı.
Ancak, onun faaliyetlerinden ürken Çarlık Rusyası, RESULZADE’ ye Azerbaycan’da çalışma imkânı vermedi.
İran’a geçen RESULZADE, burada “Yeni İran” isimli haftalık bir gazete çıkardı.
Ne var ki, bu durumdan hem İran, hem de Çarlık Rusyası rahatsız olmuşlardı.
Çar’ın talebi üzerine İran’ı da terk etmek mecburiyetinde kaldı.
1911’de İstanbul’a geldi. Türk Ocağı’na katıldı. “Türk Yurdu” dergisinin yazı kadrosunda yer aldı.
1913’te, Çarlık yönetimi af çıkarınca Bakü’ye döndü.
1914-15’te “İkbal” ve “Açıksöz” gazeteleri ile ilmî, edebî, siyasî faaliyetlerine devam etti.
Azerbaycan Türklüğü’ nün Çarlık boyunduruğundan kurtulması prensiplerini hazırladı.
Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’ndan yenik çıkınca, Azerbaycan Türkleri, bağımsız bir devlet kurma çabalarını hızlandırdılar.
RESULZADE de, 1917’de, Rusya’dan ayrılmak isteyen sosyalist, halkçı Müsavat Partisi’nin başkanı seçildi. Böylece, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’ne giden yol açılmış oldu.
Mavi ile Türklüğü, kırmızı ile istiklâli, yeşil ile İslâm’ı, hilâl ve sekiz köşeli yıldızla Azerbaycan’a yerleşen sekiz Türk boyunu temsil eden bayrak ile, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti, 28 Mayıs 1918’de kuruldu.
RESULZADE de, Millî Şûra tarafından başkan seçildi.
Ne yazık ki, bu Türk Cumhuriyeti 23 ay sonra Rusya tarafından yıkıldı.
Bolşevik İhtilâl Ordusu, 27 Nisan 1920’de Azerbaycan’a girdi. Pek çok aydın tevkif edildi.
RESULZADE, Sovyet gizli polis örgütü ÇEKA tarafından yakalanarak Moskova’ya götürüldü; orada bir süre gözaltında tutuldu.
1922’de kaçarak İstanbul’a geldi.
Daha sonra, Batı Avrupa’ya geçen RESULZADE, orada Rus göçmenlerin örgütlediği Komitern karşıtı Prometeus Örgütü’ne katıldı.
1934’te, öteki Kafkasyalı önderlerle birlikte Brüksel’de, Kafkas Konfederasyonu Paktı’nı imzaladı.
2‘nci Dünya Savaşı’nda, Almanya, Rusya seferine girişince, Alman Dışişleri Bakanlığı, öteki Kafkasyalı liderlerle birlikte RESULZADE’ yi de Almanya’ya davet etti.
Almanlar, Kafkasları Sovyet yönetimine karşı ayaklandırmak için bu önderleri kullanmayı düşünmüşlerdi.
RESULZADE, Almanya’da 3 yıl İstiklâl Gazetesi’ni, 1944’ten itibaren de Kurtuluş Dergisi’ni çıkardı.
Ancak, Almanya 2’nci Dünya Savaşı’nda yenilince, RESULZADE, Nisan 1945’te Almanya’daki Amerikan işgal bölgesine geçti.
1947’de de Türkiye’ye gelerek Ankara’ya yerleşti. Ömrünün bundan sonra kalan kısmını Ankara’da tamamladı.
6 Mart 1955’te Ankara’da gözlerini hayata kapayan Mehmet Emin RESULZADE’ nin, bir ömür boyu uğrunda mücadele verdiği fikirler ve prensipler, Azerbaycan’ın bugünkü hayatı için millî uyanış, millî istiklâl, demokrasi fikrinin yeniden yeşermesine başlıca kaynaklardan biri olmuştur.
***
RESULZADE’ nin söylediği şu söz, onun bir sembol olmasını sağlamıştır:
“Bir defa yükselen bayrak bir daha inmez.”
***
Başlıca eserleri arasında,
Azerbaycan Cumhuriyeti Keyfiyet-i Teşekkülü ve Şimdiki Vaziyeti (1922),
İstiklâl Mefkûresi ve Gençlik (1925),
Azerbaycan Misak-ı Millisi(1927),
Milliyetçilik ve Bolşevizm(1928) sayılabilir.
RESULZADE, İstanbul’da Yeni Kafkasya(1923-27), Azeri Türk(1928), Odlu Yurt (1929-31) ve Bildiriş(1931) dergilerini de yayınlamıştı.
Türk dünyasının bayrak şahsiyeti M. Emin RESULZADE’ yi saygı ve rahmetle anıyorum.
Ahmet AKYOL, YALOVA, 6 Mart 2018
En Çok Okunan Haberler