Atatürk’ ün tanımlamasına göre, “Türk Milletinin karakter ve âdetlerine en uygun idare; Cumhuriyet idaresidir.”

Çünkü Cumhuriyet, millî egemenlik idealini, milletin irade ve egemenliğini, vatandaşın devlete ve devletin vatandaşa karşı hak ve vazifelerini en iyi olarak düzenleyen yönetim şeklidir.

Atatürk’ ün sözleriyle, “ Cumhuriyet rejimi demek, demokrasi sistemiyle devlet şekli demektir.”

Diğer bir deyişle, “Demokrasi prensibinin en modern ve mantıkî uygulamasını sağlayan hükümet şekli, Cumhuriyettir.”

Atatürkçülükte, “Cumhuriyet, yüksek ahlâkî değer ve niteliklere dayanan bir idaredir. Cumhuriyet, fazilettir. … Cumhuriyet idaresi, faziletli ve namuslu insanlar yetiştirir.”

Cumhuriyetçiliğin en başta gelen niteliği, Atatürk’ ün “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir” ilkesinde yansır.

Çünkü çağdaş Türk Devleti’ nin dayandığı temel prensiplerden biri olan bu ilkenin en iyi korunduğu ve gözetildiği yönetim, Cumhuriyet yönetimidir.

Bu husus, Atatürk’ ün şu sözlerinde açıkça göze çarpar:

“ Cumhuriyet’ te son söz millet tarafından seçilmiş Meclis’ tedir. Millet adına her türlü kanunları o yapar. Hükûmete güvenoyu verir veya düşürür. Millet, vekillerinden memnun olmazsa, belirli zamanlar sonunda başkalarını seçer. Millet, egemenliğini, devlet idaresine katılmasını, ancak, zamanında oyunu kullanmakla sağlar.”

Atatürk’ e göre,

“ Cumhuriyet,  milletvekillerinden oluşan Meclisi ve belirli zaman için seçilmiş Devlet Başkanı ile millî egemenliğin korunmasının en iyi kefilidir. Cumhuriyet’ te, Meclis, Cumhurbaşkanı ve Hükûmet, halkın hürriyetini, güvenliğini ve rahatını düşünmekten ve sağlamaya çalışmaktan başka bir şey yapamazlar. …Yine bunlar bilirler ki, iktidara saltanat sürmek için değil millete hizmet için getirilmişlerdir. Millete karşı durum ve vazifelerini kötüye kullandıkları takdirde, şu veya bu şekilde kendilerini millî iradenin kararı karşısında bulabilirler.”

Millet tarafından millet adına, devleti idareye memur edilenler için, gerektiğinde millete hesap vermek zorunluluğu, laubalilik ve keyfi hareketle bağdaşamaz.

Hâlbuki kuvvetinin ve yetkisinin Allah’ tan geldiğini ve yalnız ona karşı, ahirette hesap verebileceğini varsayan, devleti, ülkeyi, miras kalma mal, mülk gibi kabul eden bir hükümdar, her türlü kayıttan kendini affedilmiş görür.

Böyle bir idarede, milletin benliği, hürriyeti söz konusu bile olamaz. Bundan dolayı yetkisi sınırlı bile olsa, hükümdarlık şekli demokrasiye, millî egemenlik prensibine uygun değildir.

Hükûmetin belirli insanların, sınıfların elinde bulunması bile millet varlığının asla kabul edemeyeceği bir husustur.

Bütün milletin çoğunlukla, devlet idaresine katılmasına engel olan bu oligarşi usulü de bir grubun kendi çıkarlarını korumak için bütün millete ait egemenliği, zorla almasından başka bir şey değildir.

Atatürk’ e göre; Cumhuriyet yönetiminin belirgin bir niteliği, hükûmet ile millet arasında ayrılık bırakmamış olmasıdır.

“ Bugünkü hükûmetimiz, devlet teşkilâtımız doğrudan doğruya milletin kendi kendine, kendiliğinden yaptığı bir devlet teşkilâtı ve hükûmettir ki, onun ismi Cumhuriyettir. Artık hükûmet millettir, millet hükûmettir. Artık hükûmet ve hükûmet mensupları kendilerinin milletten başka bir şey olmadıklarını ve milletin efendi olduğunu tamamen anlamışlardır.”

Cumhuriyet yönetiminin önemli bir niteliği de düşünce serbestliğidir.  Atatürk’ e göre Cumhuriyet, düşünce serbestliği kurmak demektir. Samimî ve yasal olmak şartıyla, her fikre hürmet edilir.

Cumhuriyet yönetiminin çok dikkate değer bir niteliği de, bu yönetimin Türk Milletinin hayatına yeni bir yön vermiş olmasıdır.

Atatürk bu hususu şöyle vurgulamıştır:

“ Cumhuriyet, yeni ve sağlam esaslarıyla, Türk Milletini güvenli ve sağlam bir gelecek yoluna koyduğu kadar, asıl fikirlerde ve ruhlarda yarattığı güvenlik itibariyle, büsbütün yeni bir hayatın müjdecisi olmuştur.”

Cumhuriyetin dayanağı Türk Milleti’ dir.

Bu günlük de bu kadar.

Gününüz aydınlık ve esenlik dolu olsun.